Του Βαγγέλη Παν. Τζαβέλλα 

Ο τόπος μας, η Ελλάδα, μια  πανέμορφη χώρα, με τις πιο πλούσιες ιστορικές καταβολές, στον πολιτισμό της οποίας βασίστηκε ο σύγχρονος κόσμος  και θεμελιώθηκε η παγκόσμια επιστήμη, μονίμως ταλανίζεται από τη μάστιγα της ανευθυνότητας.

Σε μια συνέντευξη του ο  αξεπέραστος και συναρπαστικός  Έλληνας διανοητής Κορνήλιος Καστοριάδης αναφέρει :   «Ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα». Και συνεχίζει : «Για όποιο κακό συνέβη στην ιστορία μας, ο ελληνικός λαός δεν φέρει καμία ευθύνη. Έτσι, μόλις έρθουν τα δύσκολα και πάρουμε λάθος αποφάσεις και ακολουθήσουν οι συνέπειες των δικών μας λαθών, τι κάνουμε; Ρίχνουμε τις ευθύνες στους άλλους. Πάντα φταίει κάποιος άλλος. Ποτέ εμείς. Για κάθε καταστροφή υπεύθυνοι είναι άλλοι, οι οποίοι εισέβαλαν, οι οποίοι μας ξεγέλασαν, οι οποίοι μας εκμεταλλεύτηκαν, κ.λ.π. Ως πότε όμως; Ως πότε θα ρίχνουμε τις ευθύνες στους άλλους;».

Χιλιάδες χρόνια πριν, στους αρχαίους μας προγόνους η λέξη «ευθύνη» σήμαινε  «διόρθωση, τιμωρία, κολασμός» για κάποιο αδίκημα και «λογοδοσία». Σημαντικότερη, από την οικονομική, αστική και ποινική ευθύνη, ήταν η πολιτική ευθύνη, νοούμενη ως η ευθύνη του  πολίτη απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, στην πόλη. 

Ευθύνη αποτελούσε το να μην κάνει ο πολίτης τίποτα επιβλαβές για την πόλη, αλλά αντίθετα να κάνει ό,τι μπορούσε θετικό. Στον Αθηναίο πολίτη, κυρίαρχη ήταν η συναίσθηση πως, πάνω απ’ όλα, αποτελούσε τμήμα ενός συνόλου και ήταν υπεύθυνος για το σύνολο, όπως και το σύνολο υπεύθυνο απέναντι του.

Η πρόταξη του δημόσιου συμφέροντος συνίσταται στον ακρογωνιαίο λίθο της αθηναϊκής δημοκρατικής πολιτείας, και η ευθύνη των πολιτών για την πόλη τους αλλά και της πόλης για τους πολίτες της αποτελούσε την αναπόσπαστη αρχή του κοινωνικού και πολιτικού βίου. 

Τη  λέξη «ευθύνη» μεταχειριζόμαστε και σήμερα στις συζητήσεις μας καθημερινά. Αναφέρεται κατά κόρον στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, στον δημόσιο διάλογο, κυρίως σε αντιπαραθέσεις,  αλλά με μια τελείως διαφορετική σημασία. 

Συνήθως τη χρησιμοποιούμε  για να επιρρίπτουμε ευθύνες σ’ όλους τους άλλους, εκτός από εμάς. Τα παραδείγματα είναι πολλά.

Για το πελατειακό κράτος ευθύνονται μόνοι οι πολιτικοί, ποτέ πολίτες που το επιζητούν. 

Για την άσχημη Ελληνική πραγματικότητα του περιβάλλοντος, πάλι ευθύνονται οι άλλοι, ποτέ δεν έχουμε μερίδιο ευθύνης εμείς .

Εμείς, που στην καθημερινότητά μας  λερώνουμε τα πάντα, αλλά απαιτούμε τα πάντα, κατακρίνουμε και κοροϊδεύουμε τους πάντες και τα πάντα. 

Η Ανευθυνότητα όμως αρχίζει από μας, τη «βάση», όχι απ’ τις «ηγεσίες» μας.

 Οι  «ηγεσίες» μας, δεν είναι παρά καθρέφτες μας, και από μας παράγονται,  μην κοροϊδευόμαστε.

Επιλέγουμε να είμαστε σίγουροι για το δίκιο μας και για το άδικο των άλλων.  

Και πορευόμαστε  «Μοιραίοι»,  ήσυχοι, άπρακτοι και ήρεμοι, ακόμη κι αν η ησυχία αυτής της βεβαιότητάς μας  εγκυμονεί την καταστροφή όλων.

Χάρη σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο όμως  τίποτα δεν θα αλλάξει.

Ας κατανοήσουμε πως, μόνον αν αποδεχθούμε και την δική μας πολιτική - ατομική ευθύνη και πορευτούμε ενωμένοι, οι Έλληνες μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτή την πορεία καταστροφής.

Μόνο αν πλησιάσουμε ο ένας  τον άλλο, χωρίς παρωπίδες, συζητήσουμε,  συγχωρήσουμε,  απορρίπτοντας τις ταμπέλες που βάζουμε στους αντιπάλους μας και δουλεύοντας όλοι μαζί, με ευθύνη, για ένα κοινό σκοπό, θα υπάρξει ελπίδα. 

Αυτό είναι το καθήκον μας,  καθένας μας από τον τομέα, τον χώρο και τη θέση που ευρίσκεται και με όλες του τις δυνάμεις, ώστε να δημιουργήσουμε μια καλύτερη κοινωνία .

Γιατί γι'αυτό δεν χωρεί πλέον καμμία δικαιολογία, χωρεί μόνον ευθύνη.

Ας πάρουμε λοιπόν την ευθύνη πάνω μας και ας άλλαξουμε το μέλλον μας .

Γιατί, όπως έγραψε ο Ν. Καζαντζάκης:  «Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη... αν δεν σωθεί, εγώ φταίω...»

* Ο Βαγγέλης Παν. Τζαβέλλας είναι Δικηγόρος, απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, τμήμα Φ.Π.Ψ. με ειδίκευση Ψυχολογίας. Είναι δημοτικός σύμβουλος Άργους Μυκηνών και πρόεδρος του Ν.Π.Δ.Δ. Κοινωνική Μέριμνα & Αθλητισμός .