Οι λέξεις «αθλητής» και «αθλητισμός» προέρχονται από τη λέξη «άθλος», που σημαίνει «κατόρθωμα». Κατόρθωμα είναι να κάνω κάτι περισσότερο απ’ αυτό που έκανα μέχρι τώρα. Άρα, κάνω άθλους, δηλαδή αθλούμαι. Όπως γίνεται κατανοητό, ο αθλητισμός έχει σκοπό το να γινόμαστε δηλαδή όλο και καλύτεροι. Ο πρωταθλητισμός, απ’ την άλλη μεριά, έχει  ξεκάθαρο σκοπό τη νίκη.

Πώς γίνεται αυτή η μετάβαση από τον αθλητισμό στον πρωταθλητισμό; Όχι , πάντως, κατά δήλωση από τη μια στιγμή στην άλλη. Γίνεται σταδιακά και υπό προϋποθέσεις. Για τα παιδιά που ξεχωρίζουν μετά τα πρώτα στάδια, αρχίζει από τους προπονητές μια ολοένα πιο συστηματική προπόνηση. Στα παιδιά αυτό αρέσει, διότι όταν είναι καλοί σε κάτι, αυτό το κάτι αυτόματα τους ελκύει, έχουν κίνητρο να το κάνουν. Το ίδιο ισχύει και για τους γονείς.

Μέχρι εδώ, ουδέν μεμπτόν. Το μεμπτόν κατά τη γνώμη μου αρχίζει όταν οι προπονητές (καμιά φορά και οι γονείς) αρχίζουν να θεωρούν ότι οι νεαροί αθλητές είναι μόνο αθλητές. Όταν δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις άλλες δραστηριότητες των παιδιών (σχολείο, ξένες γλώσσες κ.λπ.). Επίσης η πρώιμη, υπερβολική πίεση για επιτυχίες σε παιδιά, έχει ως αποτέλεσμα να τα «καίει» και σωματικά αλλά και συναισθηματικά.

Διαβάζοντας τις δηλώσεις της Άννα Κορακάκη «ο αθλητισμός είναι υγιής, ο πρωταθλητισμός όχι», και του διεθνούς ποδοσφαιριστή Ακη Ζήκου «επαγγελματίας αθλητής θα γίνει ένας στους 70.000», οδηγήθηκα στο συμπέρασμα ότι όταν θέλω να αθληθώ, θα διαλέξω έναν δύσκολο αντίπαλο, όταν θέλω να γίνω πρωταθλητής έναν εύκολο, όπως επίσης και στο ότι ένας καλός αθλητής μπορεί να γίνει πρωταθλητής αν έχει ταλέντο, ένας πρωταθλητής δεν είναι απαραίτητα καλός αθλητής.

Παρεξηγημένη υπόθεση; Παρεξηγημένη έννοια; Κάνω πρωταθλητισμό δεν σημαίνει βγαίνω πρώτος, αλλά δίνω τον καλύτερο εαυτό μου για να βγω πρώτος. Πρωταθλητισμός δεν σημαίνει «νίκη με κάθε τίμημα» και δεν σημαίνει σώνει και καλά «αποκλειστική απασχόληση», όπως πιθανώς πιστεύουν πολλοί.

Αφήνουμε τα λίγα αρνητικά να υπερκαλύπτουν τα πολλά θετικά; Άν απλώς μπροστά στη λέξη βάζετε πάντα το επίθετο «ισορροπημένος»; Μήπως αυτά τα ερωτήματα προκύπτουν από την εμπορευματοποίηση της ευρύτερης έννοιας του αθλητισμού... Χορηγιες, έπαθλα κ.ά. που έχουν ως συνέπεια και τη χρήση απαγορευμένων ουσιών (ντόπινγκ) λόγω της όλο και μεγαλύτερης ανάγκης για ρεκόρ και από την καταστροφή του αθλητικου ιδεώδους του παρελθόντος (ευγενής άμιλλα, ισότητα, αλληλεγγύη, συναδέλφωση, ειρήνη) και την αντικατάστασή του με υλιστικά αγαθά (χρήμα, δόξα κ.τλ.);

Είμαι φυσικοθεραπεύτρια και οταν διάλεξα αυτο το επαγγελμα, το πρώτο που μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν οι αθλητές. Άλλωστε, οι περισσότερη συνάδελφοι λίγο - πολύ είχαμε από παιδιά επαφή με τον αθλητισμό. Η αθλητική φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει τις παρεμβάσεις αυτές οι οποίες βοηθούν το σωματικά δραστήριο άτομο στην πρόληψη τραυματισμών.

Επιπλέον, στην περίπτωση τραυματισμού, η φυσικοθεραπεία συμβάλλει στο να συνεχίσει τις δραστηριότητές του το άτομο με τις ελάχιστες δυνατόν επιπτώσεις και τη μικρότερη αποχή από το άθλημα. Επιμέρους παρεμβάσεις είναι η προ-αγωνιστική αξιολόγηση, η εργονομική συμβουλευτική που αφορά στον αθλητικό εξοπλισμό και στην εμβιομηχανική του αθλήματος, καθώς και η επιμέλεια προγραμμάτων καρδιαγγειακής φυσικής κατάστασης που έχουν σχεδιαστεί ώστε να συμβάλλουν στην ασφαλή και βέλτιστη επιστροφή στην δραστηριότητα.

Η παρουσία φυσικοθεραπευτή σε αθλητικούς χώρους είναι μείζονος σημασίας. Εκτός απ' την εκμάθηση εκτέλεσης σωστά διατατικών ασκήσεων και ασκήσεων ενδυνάμωσης, ιδίως μετά από τραυματισμό και την επάνοδό τους σε αγωνιστικό επίπεδο, ασκήσεις ισορροπίας και νευρομυϊκής συναρμογής σε συνδυασμό με τεχνικές του κάθε αθλήματος ξεχωριστά βοηθούν τόσο στην πρόληψη όσο και στην αποκατάσταση τραυματισμών, π.χ. ειδικές επιδέσεις τραυματισμένων αρθρώσεων με σκοπό τη σταθεροποίηση αλλά και την προαγωγή της επούλωσης των μαλακών μορίων.

Επιπροσθέτως, και ισως και το σημαντικοτερο, ο φυσικοθεραπευτής θα εξηγήσει στον ασθενή/αθλητή τη φύση του τραυματισμού του, τη διαδικασία αποκατάστασης και τον χρόνο επούλωσης και επανόδου σε αγωνιστική δραστηριότητα, απαλλάσσοντάς τον έτσι από τον φόβο και το άγχος του τραυματισμού αλλά και από τις πιέσεις που δέχεται από διάφορα μέτωπα για άμεση επιστροφή στις προπονήσεις πριν από την πλήρη ολοκλήρωση της διαδικασίας επούλωσης.

Όπως καταλαβαίνετε, είναι επιβεβλημένη η ανάγκη συνεργασίας με πτυχιούχο φυσικοθεραπευτή σε ολα τα αθλητικά σωματεία. Έκτος από τον φυσικοθεραπευτή στο ιατρικό team είναι απαραίτητη και η παρουσία ψυχολόγου... Και δεν αναφέρομαι μόνο στα μεγάλα αθλητικά σωματεία αλλά σε όλα... Με τις λιγοστές γνώσεις αθλητικής ψυχολογίας απ τη σχολή και χωρίς να θέλω να το παίξω ειδήμων, γνωρίζω ότι ο ψυχολόγος στον Αθλητισμό έχει ως κύριο στόχο την καλλιέργεια της πνευματικής και ψυχολογικής διάστασης των αθλητών, την ενδυνάμωση της γνωστικής και πνευματικής τους ετοιμότητας, ώστε να αξιοποιηθούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι ικανότητές τους. Βοηθά τους αθλητές στην κατανόηση του τρόπου της πνευματικής τους λειτουργίας, ώστε να αναζητήσουν την ιδανική τους απόδοση, ανάλογη των δυνατοτήτων τους. Ενισχύει τους αθλητές και βοηθά στην αντιμετώπιση καταστάσεων στην καθημερινή τους ζωή, το σχολείο, τη σχέση με τους συνομηλίκους τους και τις οικογένειές τους. Ως έμμεση θεραπευτική διαδικασία, δίνει τη δυνατότητα στους αθλητές να γνωρίσουν περισσότερα στοιχεία για την προσωπικότητά τους, τον προσωπικό τρόπο αντιμετώπισης των καταστάσεων, τις λεπτομέρειες που ρυθμίζουν τόσο την καθημερινή όσο και την αγωνιστική τους συμπεριφορά. Εστιάζει στην αναζήτηση της μεθόδου, μέσω της οποίας θα αναδειχθεί και θα αξιοποιηθεί το δυναμικό του κάθε αθλητή. Μελετά τη δυναμική των ομάδων και την αλληλεπίδραση των μελών μεταξύ τους.

Με αφορμή δε τις απαράδεκτες τελευταίες εξελίξεις στον ελληνικό αθλητισμό ίσως είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για να γίνει επαναπροσδιορισμός στο χώρο αυτό.

Οι γονείς οταν εμπιστεύονται τα παιδιά τους σε προπονητές, γιατρούς ιατρικά team, ομοσπονδίες πρέπει να είναι σίγουροι ότι είναι ασφαλή. Τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Και ίσως ο μόνος τρόπος να είναι το restart..Δεν θα ήταν κακή ιδέα όσοι ασχολούνται με ανθρώπινες ψυχές και κυρίως με παιδιά εκτός από παιδαγωγικά, που θα έπρεπε να είναι απαραίτητο εφόδιο, να έχουν κάνει και την απαραίτητη ψυχοθεραπεία.

Ίσως τότε τα μελλοντικά παιδικά τραύματα να ήταν λιγότερα!

Βάλια Μαυραϊδοπούλου,  φυσικοθεραπεύτρια Msc